Сіз пәтерді жалға алдыңыз

Пәтерді жалға алу – аса жауапкершілігі үлкен сұрақ, бұл тұрғыда барлық ұсақ-түйекті есепке алу қажет.

Алдымен пәтерді қалай іздейтініңізді өзіңіз табатыныңызды немесе делдалға жүгінетініңізді ойластырып алыңыз. Нарықты өздігіңізден ғаламтор арқылы зерттесеңіз болады. Алайда ол үшін сізге көп бос уақыт,  әңгіме жүргізу дағдысы және заң сауаттылығы болуы қажет. Кезекті үйді жақсылап қарастырыңыз, барлығына назар аударыңыз – ғаламтор мен сорғы қалай жұмыс жасайды, шкафтардың есіктері қалай ашылады. Егер кемшіліктерді сіз қағаздарға қол ойып болған соң біліп, келісім-шартты бұзғыңыз келетін болса, берілген алдын ала төлемді қайтарып алу қиынға соғады. Келісім-шартта пәтердің жалға алыну мерзімі, ай сайынғы пәтер ақының көлемі мен уақыты және оның қашан және қандай ретпен бұзылатыны белгіленуі қажет. Жалға алушының күтпеген жағдайдағы жауапкершілігі жайлы бөлім де қарастырылуы қажет. Мәселен сіз төменгі қабаттағы көршіңізді суға батырдыңыз делік, мұндай сұрақтар үнемі екі ұдай болып келеді. Бұл жағдайда сіз меншік иесіне өз шешіміңізді ұсынсаңыз болады. Көп жағдайда жалға алушы жарты немесе бір жылға алдын ала төлем жасауға дайын болатын кезде, жалға беруші пәтер құнына жақсы жеңілдік жасауға дайын тұрады. 

Егер сіз кепілдік пен құжаттардың толық пакетін көргіңіз келсе, онда риэлторға немесе жылжымайтын мүлік агенттігінің көмегіне жүгінгеніңіз абзал. Сұхбаттасардың алдында жалға алынатын ғимарат жайында барлық жайттарды ойластырып алу қажет: бюджеті, жалға алу мерзімі, нұсқалар. Делдал сіздің ұсынған жайттарыңызға сай пәтерлерді тауып, оларды сізге көрсету мәселесін реттейді, келісім-шартты рәсімдейді. Делдал нарықты жақсы біледі әрі құжаттарды рәсімдеу мәселесінің егжей-тегжейінен хабардар. Алайда оның қызметіне қосымша қаражат төлеу қажет.

Делдал келісім-шартты жақсылап тексереді, алдамшы немесе жасанды жайттардың жоқтығына көз жеткізеді. Мұндай тексерістерді өкінішке орай кез-келген адам жүргізе алмайды. Құжаттар неғұрлым мұқият толтырылса, соғұрлым кикілжің аз болады. Міне сол себепті тұтынушылардың көпшілігі пәтерді таңдап, содан соң ғана делдалдың көмегімен құжаттарды толтыруға кіріседі, соның арқасында күтпеген қауіптің алдын алады.

Пәтеріңізді жалға бересіз бе?

Пәтерді немесе кеңсеге арналған ғимаратты жалға беретін болсаңыз, онда сіздің де екі амалыңыз бар – тұтынушыларды өзіңіз іздейсіз немесе жылжымайтын мүлік агенттігінің көмегіне жүгінесіз. Тұтынушыларды хабарландыру арқылы газеттерден немесе арнайы сайттардан табуға болады. Егер сіз өздігіңізден әрекет етуді шешсеңіз бірнеше жайтқа назар аударған абзал. Біріншіден, орташа деңгейдегі пәтерге қымбат жөндеу жұмыстарын жасаудың қажеті жоқ, шығыны ақталмайды. Жалға алушылар көшкен жағдайда интерьердің бәрібір де жаңарту қажет болады. Қымбат әрлеуді ауқатты жалға алушылар үшін арнайы жасайды. Екіншіден, клиентке бос пәтердің қажеті жоқ. Сол себепті пәтерге орналастыратын жиһаз бен тұрмыстық техника жайында да ойлану қажет. Келісім-шартқа қол қою кезінде мүлікті қабылдап алу-беру  актісіне қол қойылады. Ол жерде пәтердің, жиһаздың жағдайы сипатталып, мүкіс пен кемшіліктерінің бар-жоғы жазылады.

Үшіншіден салық комитетіне тіркелу қажет. Егер пәтер заңсыз түрде жалға берілетіні анықталса, онда үй иесіне айыппұл салынады. Жалға беруші егер қызметкерлер жалдамай жұмыс жасаса, патенттің негізінде жұмыс жасаса болады және оның табысы айына жалақының ең төменгі мөлшерінен 200 еседен артық болмауы қажет. Мұндай жағдайда кәсіпкер түскен пайданың 2%-ын салық ретінде төлеуі қажет.

2011 жылдан бастап барлық қазақстандықтар тұрғылықты жеріне тіркелуі қажет (егер сол жерде 3 айдан астам уақыт бойы тұратын болса), немесе уақытша тіркеу рәсімдеуі қажет (бір жылға дейін). Әйтпесе тек пәтерді жалға алған адам ғана емес, сол пәтерді жалға берушіге де айыппұл салынады. Жалға беруші өз пәтеріне жалға алушыны тіркеуден қорықпауы қажет. Заңға сай үй иесі өз пәтеріне кез-келген адамды тіркеп, кез-келген уақытта тіркеуден шығаруына болады.

Егер сіз жылжымайтын мүлік агенттігінің көмегіне жүгінетін болсаңыз, мұндай ұсақ-түйектің барлығын мамандар ойластырып, қалауыңызға сай тұтынушылар тауып береді.

Соңғы уақытта Қазақстанның жылжымайтын мүлік нарығында тұрғын үйлерге қатысты көптеген алаяқтық оқиғалар тіркелуде. Мұның алдында біз үй сатып алудың ең қауіпсіз тәсілдерін қарастырып, жалған риэлторлардың көп таралған алдау әрекеттерін талқылаған болатынбыз.